Docent Beeldende Kunst & Vormgeving

Ik ontmoet Hendrickje Schimmel op de trappen van het Rozet tijdens de druk bezochte opening. We kijken uit over haar installatie die geïnspireerd is op “Das Passagen Werk'' van cultuurfilosoof Walter Benjamin. In haar contact met Bibliothecaresse Maria de Haan komt Hendrickje erachter dat Maria zich dienstbaar acht tegenover  “ de kennisoverdracht” en dat het medium waarmee dit geschiedt; het boek, niet langer van belang is. Wat telt is dat je lid bent van een gemeenschap kennisdelers die dit met liefde en zorg doen. De vorm is slechts een medium. De inhoud; dat is wat telt.

Deze liefde en zorg is noodzakelijk want :”Wat als nu de verdwijning van het boek in het digitale zwarte gat gepaard gaat met het verlies van wijsheden en kennis?”. “ Wat als wij ophouden met het delen en beleven van de culturele wereld?’’. Om dit onvermijdelijk doemscenario met een bezwering bij ons onder de aandacht te brengen bouwt Hendrickje de installatie die je in de foyer van het Rozet vindt. Zo geeft ze Maria, die het tot haar taak heeft gemaakt om mensen te navigeren in een digitale wereld, het idee van een ode aan het laatste papieren boek.

Das Passagen Werk

Een groot aantal mensen heeft twee bladzijden aangeleverd die zij in ieder geval willen redden van de ondergang als het papieren boek verdwijnt. Ze vormen samen de installatie “Het laatste Boek”. In de indeling ontbreekt de hiërarchie: zo is er de categorie:” What Words Can’t Say”, maar ook “ To Be Remembered as Truths in a a Truthless Future. En de onvergetelijke “Deserted Landscapes, The Smell of Coffee; If it has to be described in Words, Let it be on Paper.’’

Wat dan precies de onderliggende logica is, laat zich niet raden. Maar het zorgt bij mij voor een verlangen; de wil om het te willen begrijpen. Ik ga steeds meer op zoek naar logische verbanden tussen de honderdtien bakjes en de vijftien categorieën. Die vind ik niet. Het doet mij denken aan het overlappen van alles in ons leven; het overvloeien van begrip en samenhang dat logisch en begrijpelijk lijkt, maar het niet is.

Door bezig te zijn met dit onderwerp merkt Hendrickje dat haar idee omtrent wat een bieb is niet langer strookt met de realiteit. En ook ik ervaar dit wanneer ik begin met het samenstellen van mijn laatste boek. Ik verdwaal in de teksten en de gedichten; ik wil al die dierbare zinswendingen, die werelden openen in mijn brein, behouden. Ik merk hoezeer het woord en de bewoordingen, de boeken en de contexten van die kennismedia mij gevormd hebben en dat nog steeds doen. Hoe dicht zij op de huid van ons mensen ligt. In vergrotende trap hoe zij onze realiteiten hebben gevormd.

De hang om het laatste boek te conserveren is een diep geworteld verlangen van de mens die nog met één been in de 20 ste eeuw staat. De digitalisering van de kennisarchieven is weliswaar in een vergevorderd stadium; velen onder ons verkiezen nog steeds de op papier geschreven woorden en gedrukte afbeeldingen.

We snuiven aan het papier en worden nostalgisch als wij denken aan alle ideeën die we hebben geconcipieerd op basis van dit medium. Hendrickje is er in geslaagd om een fluïde gegeven dat stilletjes onze levens is binnengeslopen, zonder dat ons ooit de volheid van de expansie en overname van de digitalisering bekend was, met zachtheid en mededogen onder ogen te brengen. Dit doet ze door ons het laatste boekje te bieden en te zeggen: “ doe jij het zelf maar”. Het onheilspellende feit is dat we met die zorgzame handeling van conserveren van onze Darlings ze tegelijkertijd ook een dodenmars bezorgen. Een uitvaartdienst die net zoals het internet der dingen niet langer lineair verloopt, maar een samenspel is van het individu met een multidimensionaal geheel.

Er is zowel een dialoog ontstaan tussen de kunstenaar Hendrickje Schimmel en de inwoner Maria, als ook tussen de installatie en de deelnemers. Het wezen van deze installatie is een samenvatting van wat cultuur is. Wij vormen zelf het concept kunst en het concept cultuur en zijn de behoeders en de bewoners van dat wat cultuur is en zal zijn. Een mooi cadeau voor deze tijd.