Docent Beeldende Kunst & Vormgeving

Op het kerkplein staat een bronzen beeld van een naakte man op een stenen tafel, met daarin de tekens ’40-45’ gegraveerd. De man zit half omhoog gericht, met zijn benen gekruist en zijn armen voor zijn hoofd, alsof hij dat wil bedekken. De figuur lijkt geschrokken en bang. Dit bronzen beeld van Gijs Jacobs van den Hof draagt de titel Mens tegen Macht. Het vertelt het verhaal van het Nederlandse verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. De naakte man, alias de onschuldige mens, vecht tegen de brute macht van de bezetter. Als ik naar het beeld kijk, krijg ik de associatie met universele machten: de fenomenen waartegen wij mensen niets kunnen doen. Bijvoorbeeld de dood, die niet te ontvluchten valt of de bliksem die na een hete zomerdag losbarst. Het beeld laat dus ook zien hoe kwetsbaar de mens is ten opzichte van de natuur. Door de plaats van het beeld - naast de Sint Eusebiuskerk en tegenover het Paleis van Justitie - krijgt de thematiek van mens versus macht uiteenlopende betekenissen. De kerk kan als metafoor dienen voor een hogere macht, terwijl het gerechtsgebouw symbool kan staan voor de menselijke, rechterlijke macht. Het beeld zoals het nu op het plein te zien is, heeft er oorspronkelijk anders uitgezien.

Voordat het beeld in 1953 werd onthuld, maakte het in 1952 deel uit van de Sonsbeektentoonstelling. Het beeld was op een kalkstenen voetstuk geplaatst, waarin vier hoekbeelden waren uitgehouwen en waarop een reliëf van een Pegasus, oftewel het Airborne-embleem, was aangebracht. Toen het beeld jaren later in 1970 zwaar werd beschadigd, werd het ontmanteld. De mannenfiguur werd op de tafel gezet, waardoor het beeld ontstond zoals wij het nu kennen. De hoekbeelden, De Pleuranten genaamd, en het reliëf van het Airborne-embleem verhuisden naar andere locaties in Arnhem.

De Pleuranten kregen een nieuwe plaats op begraafplaats Moscowa, vlakbij het graf van Jacobs van den Hof. De vier hoekbeelden zijn bij elkaar geplaatst als één werk. Het zijn vier stenen mannen die met de ruggen tegen elkaar staan. Jacobs van den Hof heeft geprobeerd om de emotie van wanhoop, berusting, verdriet en vertrouwen in de koppen te leggen. Met de begraafplaats als omgeving hebben de vier beelden een emotionele lading gekregen; zij lijken mee te voelen met de bezoekers.
Het stenen Airborne-embleem van de Pegasus werd deel van het Airborneplein, in een muur van de fietsrotonde. Het beeld gedenkt de geallieerden die zijn gesneuveld bij de Slag om Arnhem.

Elders in de stad maakte Gijs Jacobs van den Hof in opdracht van het stadsbestuur een reliëf voor de Tellegenbank in Sonsbeek, een reliëf op het Vestagebouw aan de Jansbuitensingel en een vrijstaand ruiterstandbeeld aan het Gele Rijdersplein.

Het reliëf op de Tellegenbank is een van zijn vroegere werken, destijds waarschijnlijk aangebracht als decoratie.

Met het reliëf op het Vestagebouw aan de Jansbuitensingel vertelt Jacobs van den Hof het verhaal van de Vestaalse maagden. De Vestaalse maagden waren priesteressen van de Romeinse godin Vesta. Zij hadden een belangrijke taak: zij dienden het eeuwige vuur voor de tempel van Vesta brandende te houden, om zo de stad Rome te beschermen tegen onheil. Het stenen reliëf van Jacobs van den Hof toont zes Vestaalse maagden die een haardvuur bewaken en daarmee voorzag hij de verzekeringsmaatschappij Vesta van het ideale symbool voor de verzekering van huis en haard.

Het in brons gegoten ruiterstandbeeld aan het Gele Rijdersplein vertelt het verhaal van het destijds aan het plein gelegerde korps De Gele Rijders van de Willemskazerne. Nog voordat het geplaatst werd, ontstond er al ophef over het beeld. Jacobs van den Hof zou een veel beter beeld kunnen neerzetten dan dit, het beeld zou saai zijn en ook de vorm en de verhoudingen zouden niet kloppen. Ondanks alle kritiek werd het werk in 1963 door Prins Bernard onthuld. De Gele Rijder is het laatst geplaatste beeld van Jacobs van den Hof, die in 1965 op zesenzeventig jarige leeftijd overleed.

Gijs Jacobs van den Hof maakte naast de opdrachten voor gebouwen, bruggen en vrijstaande beelden ook portretten en penningen. Van zijn vrije werk, voornamelijk naakten en portretten, zijn enkele stukken te zien in het Museum Arnhem. Jacobs van den Hof liet zich in zijn stijl graag inspireren door Michelangelo (1475-1564) en Rodin (1840-1917). Naast zijn werkzaamheden als beeldhouwer en medailleur, was Jacobs van den Hof van 1921 tot zijn pensionering in 1954 docent aan het Genootschap Kunstoefening, de voorloper van de kunstacademie in Arnhem. Hij gaf les in houtsnijden, keramiek en bronsgieten. Als docent bleef hij in een classicistische stijl werken, terwijl zijn leerlingen op zoek gingen naar abstractie in de kunst. Door die omslag naar abstractie in de kunstopvatting is het latere werk van Jacobs van den Hof mogelijk minder bekend geworden.

Gijs Jacobs van den Hof blijkt een bijzondere Arnhemse kunstenaar te zijn geweest, die niet alleen kunstenaar en docent was, maar ook veel heeft betekend voor de ontwikkeling van de kunst in Arnhem. Hij was oprichter en voorzitter van de Kring van Beeldhouwers en door zijn inzet werden beeldhouwers gevraagd een bijdrage te leveren aan architectuur. Zijn nalatenschap in de binnenstad van Arnhem blijft hopelijk behouden.