Docent Beeldende Kunst & Vormgeving

Een jaar geleden ben je gestart met je afstudeerjaar. Je hebt gekozen om met een bepaalde thematiek aan de slag te gaan. Hoe ben je op een breed onderwerp als identiteit terecht gekomen?
‘Ik ben een deeltijd student en heb hiervoor een opleiding Kunstgeschiedenis afgerond. Voordat ik begon aan deze opleiding op ArtEZ heb ik een opdracht mogen doen waarbij ik een aantal mensen heb gefotografeerd. Dit project bleef eigenlijk liggen toen ik begon op ArtEZ door alles wat je dan aan het doen bent. En dit project lag er dus nog op het moment dat ik een onderwerp voor mijn afstuderen moest bepalen. Nou ja, eigenlijk was het logisch. Want als ik terugkijk op alle opdrachten die ik heb gehad op deze opleiding dan zit daar altijd het onderwerp identiteit in verweven. Dus het lag eigenlijk voor de hand om met dit onderwerp verder aan de slag te gaan.’

Wat betekent identiteit voor jou?
‘Misschien is dat juist wel wat ik niet weet en is dit een zoektocht voor mij geweest om te kijken wat dat dan is. Wat is het voor mij? Maar ook wat het voor een ander is. Is het alleen het gedrag? Of de waarneming door een ander? Hoe kijk je naar jezelf? En hoe kijken andere naar jou? En deze vragen komen eigenlijk altijd, in grote of mindere mate, terug in mijn werk. Dus om antwoord te geven op deze vraag gebruik ik de uitspraak ‘er is niet één waarheid’. Dat geldt ook voor identiteit, want daarvan heb je er ook niet één. De persoon waarmee ik nu via Zoom een gesprek voer is een ander dan wanneer ik je live zou ontmoeten. Je past je aan je omgeving aan waardoor een deel van de identiteit zichtbaar wordt en een deel onzichtbaar. Het zichtbare vertaalt zich in bijvoorbeeld uiterlijke kenmerken, zoals hoe je je kleedt maar ook je fysieke houding. Maar er is ook altijd een deel niet zichtbaar want je laat simpelweg niet alles zien van wie je bent.’

Hoe kunnen we de identiteit van jouw werk herkennen tijdens de Finals? 
‘Het belangrijkste is dat ik het antwoord op de vraag van wat identiteit is niet heb, en dat ik een antwoord ook niet ga geven. In mijn werk vind je dus ook geen antwoorden maar ik nodig je uit om mee te denken en laat je realiseren wat voor vragen er bij jou opkomen. Mijn werk is meer bedoeld om vragen op te roepen dan ze te beantwoorden. Zoals voor mij dit afstudeerjaar een zoektocht naar identiteit was, kan mijn werk dat ook voor jou zijn. Binnen een installatie heb ik verschillende werken ondergebracht die vragen stellen binnen deze zoektocht. Zo heb ik alle werken in de installatie onderverdeeld in categorieën. Voordat je de installatie wil betreden, moet je een keuze maken tussen ‘je voelt, je bent of je denkt’. Je kan ze niet allemaal tegelijk betreden. Op het moment dat je dus iets wil gaan zien maak je al een keuze. Dit is eigenlijk de eerste vraag waar je iets mee doet. Welke kies je? Of kies je helemaal niets? Dan zie je ook niets. Achter elke keuze is dus een bevraging van identiteit te vinden. Ik speel met beeld, tekst en tijd waar een handeling en denkvermogen van de beschouwer bij nodig is. Ik kies als maker wat er te zien is en wat er achter welke keuze voor beeld ligt maar de beschouwer maakt het af. Maar dat is een proces dat zich in het hoofd afspeelt, en eigenlijk bij ieder kunstwerk gebeurt.’

Als het ware stuur je de beschouwer binnen jouw werk. In hoeverre is jouw rol als kunsteducator op deze manier van kunstbeschouwing van invloed geweest? 
‘Er zit een bepaalde help gedachte achter. Het is niet alleen een autonoom werk omdat het ergens ook iets toegepast is. Als één van de werken in de installatie heb ik namelijk een stukje software ontwikkeld vanuit oorspronkelijk het idee iets te maken voor mensen die gestrest of overspannen zijn en niet meer kunnen verwoorden hoe ze zich voelen. Misschien is dat dan makkelijker te bepalen door niet woorden te gebruiken maar door kleuren of door beelden die je ziet omdat je dan iets voorgeschoteld krijgt in plaats van dat je het uit het niets onder woorden moet brengen. Dus ik heb een systeem gemaakt van vijf stappen waarbij je telkens wordt gevraagd om een keuze te maken tussen bepaalde kleuren. Het uiteindelijke resultaat daarvan is een vermenging van de kleuren en dat kun je opslaan. Doe je dit dan meerdere dagen achter elkaar dan kan je zien hoe de kleuren zich ontwikkelen. Wordt het lichter of donkerder, of blijft het gelijk? Daar zit een gedachte achter van het willen helpen. En ik denk dat dat ook terug te zien is in mij als educator.’

Je bent deeltijd student. Hoe heeft jouw vooropleiding Kunstgeschiedenis invloed gehad op jou als maker? 
‘Ik denk wel dat ik een bepaalde manier van kijken en werken meegenomen heb. Als ik kijk naar het werk waar ik mee afgestudeerd ben dan is dat echt verzamelen en naast elkaar zetten. Wat doen beelden met elkaar? Maar ook analyseren, er iets uithalen en daar weer op door werken. En dat is natuurlijk wel een manier van werken die ik mij eigen heb gemaakt op de universiteit. Dus ik had, uiteraard ook, een heel ander werk gemaakt dan als ik mijn opleidingen in omgedraaide volgorde had gedaan. Maar ondanks dat is mijn eigen identiteit veranderd op deze opleiding. Als maker ben ik veel interactiever gaan werken. Ik ben op een andere manier gaan omgaan met mijn beschouwer doordat ik mijzelf op een andere manier opstel ten opzichte van die beschouwer dan dat ik deed voor deze opleiding op ArtEZ.’

Welke wijze les zou je de komende afstudeerders willen meegeven? 
‘Geef jezelf echt de tijd. Je hebt maar een keer deze periode van afstuderen en het is de makkelijkste manier om gedegen feedback te krijgen op je werk. Het is ook de langste periode dat er gesproken wordt over jouw werk, je hoeft het nu niet allemaal op te zoeken. Dus geef jezelf de ruimte en tijd om te experimenteren en te zoeken en ga niet te veel dingen naast je afstuderen doen. Deze tijd krijg je maar één keer.’

Wil je in gesprek over dit interview of in contact komen met de Nicole van Hamond? Stuur een mail naar ieuiei@hotmail.com of bekijk de Finals website .