SENSUEEL KERAMIEK OM VAN TE ETEN #finals2020
Afstuderen in 2020 was voor velen niet zoals ze voor ogen hadden. Zo is het moment waar ze vier jaar lang naar hebben uitgekeken, de Finals, uitgesteld. Komende november kunnen alle studenten hun werk alsnog tentoonstellen. Deze zomer sprak het Magazine met drie onlangs afgestudeerde studenten over hun afstudeerwerk via Zoom, een manier van communiceren die we ons de afgelopen maanden eigen hebben moeten maken. Want hoe communiceert het werk van beginnende kunsteducatoren dat voor het grote publiek alleen nog maar zichtbaar is geweest via een scherm? En welke rol speelt materiaal in dit geval?
Voor Elke Peters is de fysieke tast van een object een belangrijk uitgangspunt geweest. Vanuit het ambachtelijke productieproces van keramiek is ze een jaar geleden haar afstudeerjaar gestart. Ze ontwikkelde een serviesgoed van modulaire keramische vormen waarbij tast, spel en sensualiteit van belang zijn. Het ambacht staat centraal en het serviesgoed benadert ze als individuele producten waarbij de gebruiker ook maker wordt.
Als afstudeerproject maakte je een serviesgoed met de titel ‘Splayten’. Wat is dit voor term?
‘Ik heb een serviesgoed gemaakt waarmee de gebruiker mag spelen. De term is eigenlijk een combinatie van eten en spelen. Vanuit mijn voorliefde voor keramiek ben ik aan de slag gegaan met de vormen van een serviesgoed. Omdat het keramisch proces zo fragiel en breekbaar is, moest ik wel een dialoog aangaan met het materiaal. Als ik dan een dag wat gestrest was en ik snel wilde werken, dan kon dat niet want dan brak het object. Het materiaal praatte terug en ik moest echt samenwerken met de keramiek. Die dialoog met het ambacht is een meerwaarde maar ik wilde niet dat het alleen bij die meerwaarde bleef. Omdat het dan enkel handgemaakt was. Ik wil meegeven wat het belang van het materiaal en het ambacht is. Voor mij heeft dit te maken met het aanraken van het materiaal, dat ik het kan voelen, en dat ik tijdens het maken keuzes mag maken over vorm en uiterlijk. De tastbaarheid en het waardevolle van het maakproces wil ik overbrengen aan de gebruiker. Dit doe ik door individuele vormen van keramiek bij elkaar te zoeken in een serviesgoed waardoor de consument, de gebruiker, ook de rol van producent en maker krijgt.’
In hoeverre speelt de uiteindelijke functie van het serviesgoed nog een rol in vergelijking met het mogen spelen met de vormen?
‘Het serviesgoed is qua vorm en materiaal af. Maar je kunt heel veel met die individuele vormen en de functie is nog helemaal niet bepaald. Deze wordt vastgesteld door de combinatie die de gebruiker maakt en het spel dat hij speelt. Ik presenteer het product als een serviesgoed en geef het de functie om ervan te eten. Hoe je dit doet, of je het met je mond tot je neemt of met je handen, is aan jou. Maar in zekere zin is het ook mogelijk om dit product op andere manieren te gebruiken. Het materiaal porselein maakt het mogelijk om er brooddeeg in te bakken. Hierdoor wordt het ook een keukentool. Dus door het stapelen van de vormen, de handeling van het eten en het maken van, wil ik het gevoel en de rol van de maker bij de gebruiker overbrengen.’
Waarom vergelijk je eten en sensualiteit met elkaar binnen jouw onderzoek?
‘Eten is iets wat we allemaal elke dag doen. Het is bijna een dagelijkse, automatische handeling. Binnen onze eetgewoontes hebben we een ritme en dat doen we veelal op dezelfde manier. Het is simpelweg een aangeleerd proces. Ik vind dat jammer want ik zou het meer willen benaderen als iets minder automatisch. Als iets wat je doet met tederheid en gevoel, zodat je echt bezig bent met tast. Dit is bijvoorbeeld bij seks wel zo. Het is veel speelser, en seks is ook aftastend. Eten en seks zijn allebei hele basale behoeftes die we allemaal hebben maar we benaderen ze alleen totaal verschillend door de diversiteit binnen culturen. Ik zou willen dat we de handeling van het eten gaan benaderen op de manier dat we aftasten en spelen tijdens de seks.’
Is jouw werk eerder te omschrijven als autonoom of juist toegepast, of is die scheiding er niet?
‘Het is iets van beide denk ik. Ik heb in mijn begeleiding ook gekozen voor een mix van docenten. Ik had namelijk gekozen voor Henning, Janna en May. Voor mij werkte het heel goed dat ik mijn eigen ding kon doen en met hen in gesprek mocht gaan over waar ik mee bezig was. Deze keuze paste dus voor mij heel goed. En door zowel begeleid te worden door een autonome en toegepaste blik is mijn werk ook wat van beide, het hoeft niet één van de twee te zijn. Het serviesgoed krijgt wel echt pas zijn functie zodra het gebruikt wordt, want zonder de gebruiker kan er niet gespeeld en gevoeld worden. Maar de vormen op zich kunnen ook tentoongesteld worden. Ik gebruik het serviesgoed zelf ook wel eens thuis, het kan gewoon in de vaatwasser, maar het mag er ook gewoon staan. De scheiding is er dus niet echt, of nou ja eigenlijk bepaal je die zelf. Want gebruik je het? En hoe dan?’
Je hebt ervoor gekozen om vanuit een ambacht te werken. Is dit een manier van werken die je komende afstudeerders zou willen aanraden?
‘Dat klopt! Ik voelde mij heel bevoorrecht dat ik iets ‘’groots’’ mocht gaan maken. Binnen je afstudeerjaar, waar je dan een jaar lang de tijd krijgt om aan de slag te gaan, paste voor mij een tijdrovende ambacht als keramiek heel goed. Het investeren van mijn afstudeerjaar in deze ambacht past bij mij maar ik kan niet zeggen dat een manier is die iedereen goed doet. Ik zou eerder willen adviseren om met iets te beginnen wat je inspireert. In mijn geval was dat dan een ambacht maar het kan elk materiaal zijn, zowel tastbaar als iets niet fysieks. Een thema of techniek, het kan echt alles zijn. Maar blijf dan vooral reflecteren waarom dit materiaal belangrijk is voor jou en waarom je het triggert om hiermee aan de slag te gaan.’
Hoe heeft de term ‘splayten’ en jouw manier van werken invloed gehad op jouw rol als kunsteducator?
‘Nou, ik heb mijn afstudeerstage gelopen op het Cipab in Zwolle (MBO) en ik denk dat er zeker overeenkomsten zijn. Want het is natuurlijk belangrijk om een dialoog aan te gaan met je leerlingen, zoals de keramiek dat met mij doet. Ik moet geen monoloog gaan houden als docent. Maar ik heb vooral geprobeerd de liefde die ik heb voor materiaal en onderzoek bij hen zelf te leren ontdekken. Wat interesseert mij en wat wil ik? Ik kan hen dat niet opleggen, ik kan ze daar alleen bij inspireren en stimuleren. En het hoeft niet altijd een fysiek materiaal te zijn maar ik merk dat ik het zelf wel leuk vind als een leerling gefascineerd is door een ambacht. De begeleiding vind ik dan ook leuker, maar dat is gewoon persoonlijke interesse! Het herkennen van een ontwikkeling en een proces vind ik het belangrijkste omdat je dan, zowel als maker maar ook gewoon als mens, verbanden en inzichten kan ontdekken.’
Wat ben je van plan nu je je diploma op zak hebt?
‘Ik wil wel echt door in de keramiek. Maar ik moet kijken hoe ik dat ga bekostigen want ik moet natuurlijk een oven hebben. Er zit een duur kostenplaatje aan! Dus daar ben ik nu hard voor aan het sparen. Maar op welke termijn ik dus hiermee bezig ga, heeft daarmee te maken. Qua educatie voel ik mij nog te jong om het onderwijs in te gaan. Ik wil ook niet een combinatie tussen het werken op een school en het kunstenaarschap want dan ben ik bang dat ik niet meer aan mijn eigen praktijk toe kom. Het educatieve is denk ik iets voor de toekomst, dat komt nog wel. Het zit natuurlijk in mij dankzij deze studie, in mijn beeldend werk dus ook, en dat verdwijnt niet gemakkelijk. Nog niet hele concrete plannen dus maar dat komt nog wel.’
Wil je in gesprek over dit interview of in contact komen met de Elke Peters? Stuur een mail naar info@elkepeters.nl, bekijk haar Instagram, haar eigen website of bezoek de Finals website.