De A van Aandacht
Een regulier verhaal heeft in de regel een begin, een midden, een plot en een eind. Het is afgerond. Je kunt er nog over redetwisten of je het wel of niet interesseerde. Sommige boeken sla je met pijn in het hart dicht. Teleurgesteld omdat het klaar is. Het boek ‘Goudvissen en beton’ van Maartje Wortel heeft dat niet. Je slaat het dicht, maar het is niet af, het cirkelt. In je hoofd. In je wezen.
Op zoek naar inspiratie, rondhangend in Arnhem, stuit ik op Walter, een boekenwinkel in het Arnhemse Spijkerkwartier. In de hoek zit iemand te werken voor het raam, omringd door de meest aantrekkelijke boeken. Je wordt er hebberig van. Je ziet dat het de liefde voor papier, grafiek, en goede koffie is wat de eigenaressen het publiek voorschotelen. Bovenop een van de rekken reik ik naar het boek van Maartje Wortel; een minuscuul klein boekje, simplistisch vormgegeven en het telt niet meer dan een luttele 59 pagina’s.
Een klein maar groots verhaal. Wortel schrijft op eigenzinnige wijze over Tilburg en praat rechtstreeks met de lezer. Het laat je vertwijfeld achter. Het verwart je. Je gaat onherroepelijk op zoek naar verbanden en tegenstellingen. Je zoekt altijd naar de ‘missing link’. Wij mensen hebben de behoefte om de dingen te begrijpen om ons heen. Zo geven we zin aan ons leven en kunnen we zaken duiden. Erg prettig, misschien wel zelfs noodzakelijk om de gecreëerde chaos in ons hoofd door de overvloed aan prikkels te verwerken om vervolgens nog enigszins normaal te functioneren in het leven. We hebben de behoefte om ordeningen aan te brengen, duidelijkheid. Wortel maakt haar eigen ordeningen. Ze nummert de tekst. Ze suggereert dat er een volgorde in zit. Ze nummert vervolgens ook de keuzes die ze maakt. Met zo min mogelijk woorden zo beeldend mogelijk schrijven, dat is wat ze doet.
‘We kunnen kiezen. 1. We zien elkaar. Of 2. We hebben het erover. Ik zeg: het is pijn waardoor mijn hart ’s nachts zoemt. Eerder dacht ik dat een hart alleen kon kloppen, maar het hart kan zoveel meer. Er is een kamer waarin jij woont en daarin zoemt het, ik denk er een kapotte tl-balk bij, als in een film’. Maartje Wortel; Goudvissen en beton.
De korte zinnen zijn ogenschijnlijk eenvoudig, en spaarzaam met informatie. Dit geeft de lezer de mogelijkheid zelf een beeld te vormen bij de tekst. Eenmaal uit, blijf je de neiging houden om het boek te blijven pakken. Blindelings open te slaan om het weer opnieuw te lezen.
Sommige verhalen moeten gewoon gelezen worden. Het is misschien niet eens van belang dat het begrepen wordt. Probeer het eens, met de A van aandacht.
